Dzień Czystego Powietrza obchodzony jest w Polsce od 2005 roku i został ustanowiony przez Fundację “Arka”. W roku 2019 po raz pierwszy obchodziliśmy też po raz pierwszy Europejski Dzień Czystego Powietrza zainicjowany przez Europejskie Stowarzyszenie Nauki Społecznościowej (ECSA) oraz grupę roboczą „Nauka społecznościowa dla czystego powietrza” działającą w Holandii.
Zanieczyszczenie powietrza uznano za jeden z najistotniejszych problemów w Polsce. Jego jakość wywiera istotny wpływ na nasze zdrowie, gdyż z każdym oddechem wciągamy do płuc około pół litra powietrza. Zanieczyszczenia te stanowią wszystkie substancje w postaci gazów, cieczy lub ciał stałych jako pyły, które nie są jego naturalnymi składnikami lub występują w stężeniu wyższym niż naturalne.
Dawniej jedynym źródłem zanieczyszczeń były procesy naturalne tj. wybuchy wulkanów, pożary lasów, wyładowania atmosferyczne oraz rozkład substancji organicznych, dzięki którym do atmosfery przedostawały się: tlenek węgla, tlenki azotu, metan, pyły i gazy wulkaniczne. Jednak później nastąpił rozwój motoryzacji i przemysłu, który spowodował zwiększenie zapotrzebowania na energię wytwarzaną z surowców takich, jak ropa naftowa, gaz ziemny i węgiel kamienny. Niestety podczas ich spalania tworzą się szkodliwe tlenki węgla, siarki i azotu, które przedostają się do atmosfery.
Zanieczyszczenia powietrza wpływają negatywnie na środowisko przyrodnicze. Ich najgroźniejszymi skutkami są: kwaśne opady, nasilenie efektu cieplarnianego, dziura ozonowa, smog, pyły, zanieczyszczenie gleby i wody.
Do naturalnych czynników wpływających na zanieczyszczenie powietrza należą: pory roku, pory dnia, warunki meteorologiczne, opady, temperatura, warunki topograficzne, urbanizacja. Głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza są przemysł oraz transport. Wszelkie szkodliwe gazy przenoszone są na duże odległości i powodują, że skażone mogą zostać obszary znacznie oddalone od źródła ich emisji. Dlatego ochrona powietrza jest sprawą globalną i regulują ją przepisy prawne.
Zanieczyszczenia te są niewątpliwie szkodliwe dla człowieka, jednak ich efekty szczególnie silnie odczuwa się w perspektywie długoterminowej. Najczęściej wpływają one na nasz układ oddechowy – nos, płuca i oskrzela – choć zagrożone jest o wiele więcej organów, włącznie z mózgiem i sercem. Na wiele czynników powodujących wysoką emisję szkodliwych substancji mamy realny wpływ. Możemy bowiem zatroszczyć się o uszczelnianie instalacji grzewczej w domu lub przyłączyć większą liczbę gospodarstw do elektrociepłowni itp.
Działania na rzecz ograniczenia emisji szkodliwych pyłów i gazów do atmosfery
- Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń pochodzących z górnictwa, hutnictwa oraz elektrowni.
- Zmniejszenie eksploatowania zasobów naturalnych, ograniczenie zużycia energii elektrycznej oraz stosowania alternatywnych źródeł energii.
- Zmniejszenie emisji szkodliwych spalin przez ograniczenie transportu, lub poprzez zakup samochodów emitujących mniej spalin albo korzystanie z komunikacji miejskiej czy roweru.
- Stosowanie w przemyśle nowoczesnych technologii ograniczających emisję pyłów.
- Sadzenie pasów zieleni w celach ochronnych.
Od naszych codziennych wyborów zależy bowiem jakość powietrza, którym oddychamy
Dlatego przypadający 14 listopada Dzień Czystego Powietrza jest doskonałą okazją do tego, by przypomnieć, że spalanie śmieci w domowych piecach niesie bardzo poważne konsekwencje nie tylko dla zdrowia i życia mieszkańców, ale także, bądź przede wszystkim – dla środowiska.
